Katalog eksponatów >> eksponat
Bronisław Pietrak
07.07.2011 9:49:49, aktualizacja: 2013-11-12 12:56:22

Zdjęcie Artykułu
Bronisław Pietrak 1914 – 1997 Kowal, poeta, wycinankarz, prozaik, gawędziarz, społecznik

Urodził się 24 V 1914 r. jako piąte dziecko w rodzinie stróża folwarcznego w Miłocinie koło Nałęczowa. Do szkoły chodził w rodzinnej wiosce, potem w Bronicach, gdzie rodzice przenieśli się do pracy w tamtejszym majątku. Dalszą naukę musiał przerwać z powodów materialnych. Pietrak od najmłodszych lat był inny niż jego rodzeństwo, dlatego matka nazywała go „odmieńcem”. Jako dziecko mógł stać zapatrzony w księżyc, gwiazdy, podziwiać kwiaty, krajobrazy, zbierał to, co było dla niego piękne: kamyki, kolorowe liście, etykietki. Od 1926 roku mieszkał u brata ojca w Gutanowie, gmina Garbów. W tym czasie do szkoły chodził przez trzy lata w Przybysławicach. Dał się poznać jako pilny uczeń, o czym świadczy fakt, że w klasie piątej otrzymał nagrodę książkową od wychowawcy „za pilną, uczciwą i wytrwałą pracę w roku szkolnym 1926 -1927. Już w szkole zaczął zdradzać pociąg do pióra, układał satyry na rówieśników, za co otrzymał pogardliwą nazwę „pisarza”. Marzył, aby zostać nauczycielem. W 1930 roku zdaje egzaminy do Seminarium Nauczycielskiego w Lublinie, ale z braku miejsca nie został przyjęty. Długo przeżywał tę porażkę i nie mógł pogodzić się z tym, że los tak go skrzywdził. Kiedy wujek objął posadę kowala w majątku w Leścach, zabrał go ze sobą, by nauczył się fachu. Tu ożenił się z ubogą dziewczyną i pracował jako kowal.

Od 1936 roku mieszka w Gutanowie, gdzie został zatrudniony jako kowal w tamtejszym dworze, prowadzi warsztat kowalsko – ślusarski i świadczy usługi dla okolicznych rolników. W czasie okupacji trudnił się reperacją broni dla partyzantów. W ciągu pięciu lat przeżył rodzinną tragedię, umiera mu troje dzieci: Henia, Zygmunt i Terenia Pod wpływem tych smutnych przeżyć zaczyna pisać wiersze, pełne bólu i żalu.

 Po wojnie z reformy rolnej otrzymał działkę, na której zakłada sad, buduje dom, budynki inwentarskie i murowaną kuźnię. Żona była mu wierną towarzyszką w życiu, a także w pracy w gospodarce a nawet w kuźni. Doczekali się jeszcze trzech synów: Krzysztofa, Leona i Jacka.

Praca w Kuźni i kontakt z różnymi ludźmi powoduje, że zaczyna interesować się ich sprawami i działać na rzecz swojej wsi. Zakłada Koło Gospodyń Wiejskich w Gutanowie, organizuje Uniwersytet Ludowy, w którym odbywały się spotkania z naukowcami i ciekawymi ludźmi m.in. z Lucyną Winnicą, Wojciechem Siemionem, młodzieżą z Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie, z redaktorami „Chłopskiej Drogi”, „Rolnika Polskiego”, „Przyjaciółki”. Organizuje ZMW, za co otrzymał Złotą Odznakę tej organizacji, prowadzi zespół teatralny i recytatorski. Był organizatorem i pierwszym prezesem Kółka Rolniczego W Gutanowie, jak również działał we władzach Kółek Rolniczych w Puławach i w Lublinie. Współpracuje ze Spółdzielnią Zdrowia w Garbowie, Jako przewodniczący Komitetu Rodzicielskiego szkoły w Gutanowie założył sad szkolny i ogrodził szkołę siatką, wykonując bezpłatni słupki ogrodzeniowych.

Zorganizował w 1957 roku przy pomocy Stowarzyszenia PAX Zjazd Twórców Ludowych województwa lubelskiego, na którym został powołany Klub Twórców i Artystów Ludowych, którego został przewodniczącym. W 1959 roku organizuje Zjazd Twórców Ludowych powiatu puławskiego. Przez 20 lat prezesował Puławskiemu Klubowi Twórców Ludowych, a potem był jego honorowym prezesem. W 1961 roku organizuje wojewódzki zjazd poetów ludowych w Nałęczowie, którego plonem było wydanie Antologii Poezji Ludowej. W 1963 roku organizuje Ogólnopolski Zjazd Poetów Ludowych w Warszawie, a w dwa lata później Ogólnopolski Zjazd Poetów Ludowych w Lublinie, na którym powołano Międzywojewódzki Klub Poetów Ludowych, którego znów zostaje prezesem. W 1968 roku na Ogólnopolskim Zjeździe Twórców Ludowych w Lublinie, zostaje powołane Stowarzyszenie Twórców Ludowych z siedzibą w Lublinie, którego zostaje pierwszym prezesem..

 Rok 1969 był dla niego tragedią, umiera żona Kasia, po jej śmierci zdał sobie sprawę z tego, jak wiele jej zawdzięczał, z ilu obowiązków go wyręczała, by mógł pracować twórczo i społecznie. Nic więc dziwnego, że po jej śmierci napisze ponad pięćdziesiąt wierszy, uzyskują one wysoką rangę literacką i są jednym z najcenniejszych osiągnięć poety. W 1970 roku pod patronatem Ministerstwa Kultury i Sztuki organizuje Ogólnopolski Konkurs Kucia Artystyczny w Gutanowie, w którym wzięło udział 32 kowali z terenu całej Polski. Konkurs trwał trzy dni, z udziałem Ministra Kultury i Sztuki, etnografów z prof. R. Reinfussem i J. Bursztą na czele oraz przedstawicielami władz Cepelii, partii, władz wojewódzkich, powiatowych i miejscowych, a wszystko rejestrowała telewizja i kronika filmowa.

W Gutanowie mieszkał Pietrak do drugiej połowy lat siedemdziesiątych, w 1979 ożenił się powtórnie z Anną Niżnik, dziennikarką Redakcji Rolnej Radia Lublin i przeniósł do Lublina.

Od lat młodzieńczych zajmował się nie tylko kowalstwem użytkowym, lecz i artystycznym. Wykonywał cmentarne krzyże, świeczniki, kinkiety, ozdobne klamki, wieszaki, kraty ścienne do kwiatów, podkowy, komplety kominkowe. Oprócz tego wyrabia przedmioty z drewna, końskiego włosia i krowiego rogu. Artysta ozdabia np. popielniczki, typowo lubelskim motywami: kogucikami i koziołkami. Najczęściej zdobi wyroby z żelaza przez skręcanie, używa też znakowników (gwiazdki, trójkąty, pawie oczka). Kolor wyrobów jest z reguły czarny, połyskujący i trwały. Chroni je przed rdzą pocieraniem na gorąco smołą, opala też nad ogniem. Ten bogaty dorobek utrwalono między innymi w filmach dokumentalnych: „Piórkiem i młotem”, „Kowal z Gutanowa”, „Tacy są wśród nas”. Artysta – kowal, stał się znany w kraju i poza jego granicami. Jego prace zdobywały wiele nagród i wyróżnień.

Równie udane, jak wytwory kowalskie są wykonywane od 1960 roku wycinanki, mają one najczęściej formę kół i gwiazd. Interesujące jest to, iż wycinanek tych nie wytwarza nożycami, lecz dłutem, co wymaga niemałego kunsztu. Kontynuuje on tradycyjną jednokolorową wycinankę lubelską, wykonuje również wycinanki wielokolorowe. Twórca nie ogranicza się tylko do motywów tradycyjnych, a więc roślinnych i zwierzęcych, ale chętnie sięga po wzory do współczesności. Można, więc zobaczyć wycinankę, w której po orbitach okręgu krążą sputniki. Pietrak przenosi do wycinanki wiele elementów z kowalstwa. Wykonuje też drobne wycinanki, które naklejone na karton służą jako pocztówki. Pietrak należy do czołowych wycinankarzy lubelskich. Swoje prace prezentował na wystawach w kraju i za granicą, m.in. w Debreczynie, Sofii, Paryżu, Nowym Jorku, Dreźnie, Wolms w RFN. Wiele jego prac znajduje się w polskich muzeach, a kilka z nich zostało zakupionych do muzeum w Berlinie Zachodnim.

Bronisław Pietrak był uznanym bajkopisarzem i satyrykiem, należał do czołówki poetów, którzy pisali rodzimą gwarą. Dominującym nurtem w jego poezji są „Chłopskie treny", poświęcone zmarłym dzie­ciom, żonie i tragicznie zmarłemu synowi Jackowi. W swoim dorobku twórczym posiada cztery tomiki po­ezji „Kąkole", „Chryzantemy", „Z łzą i humorem", „Wi­dziane zezem", wybór gawęd „Bełżycko fujara", humoreski „Z czego w Polsce się śmiejemy”, powieść Pamiętnik ko­nia" i „Miłość ziemi” oraz opowieść „Lodzia”. Pod koniec życia wydaje swoją ostatnią książkę „Na przełaj przez życie” – rodzaj pamiętnika, czy też stylizowanej autobiografii – będącej znakomitym źródłem obrazującym życie na wsi w okresie międzywojennym. Należał do Związku Literatów Polskich wśród poetów ludowych. Był również honorowym (jedynym) członkiem Stowarzyszenia Twórców Ludowych Litwy.

Był też Pietrak popularnym gawędziarzem, występują­cym w radio, telewizji i na różnego rodzaju imprezach folk­lorystycznych, jako gawędziarz i jako twórca ze swoimi wyrobami, robi też pokazy kucia artystycznego. Jego gawędy zostały wykorzystane w prog­ramach „Wesołego Autobusu" i  audycjach  radiowych „Pod kogutkiem”.

 Brał udział w licznych spotkaniach autorskich. Miał ponad dwa tysiące spotkań na terenie całego kraju. Był człowiekiem o dużym poczuciu humoru, do późnego wieku zachował świeżość umysłu i doskonałą pamięć.

 Współpracował z dwudziestoma czasopismami krajo­wymi jako korespondent terenowy. Był też prelegentem TWP i społecznym opiekunem nad zabytkami, za co otrzymał złotą odznakę.

O Bronisławie Pietraku ukazało się wiele artykułów w prasie krajowej i zagranicznej. Pisano o nim w języku ro­syjskim, angielskim i niemieckim. Jego sylwetkę przedstawiono w monografii, „Kto jest kim w Polsce 85".

 Bronisław Pietrak został laureatem wielu nagród pań­stwowych, i resortowych, łącznie z Kawalerskim Krzyżem Odrodzenia Polski, najbardziej sobie cenił Zasłużonego Działacza Kultury, został uhonorowany wieloma nagrodami i medalami: dwa razy otrzymał Nagrodę Wojewódzką, stypendium Ministerstwa Kultury i Sztuki, Nagrodę Cepelii, Nagrodę Chłopskiej Drogi, im. J. Pocka oraz wiele nagród w konkursach na kowalstwo artystyczne, wycinankę, poezję i pamiętnikarstwo, pierwsze, drugie i trzecie nagrody.

 Pietrak całe życie był przeciwieństwem takiego cichego, pokornego twórcy. Był artystą świadomym tego, co robił. Był też znakomitym menadżerem dla swojej twórczości, potrafił ją „sprzedać” innym i zainteresować jak najszersze otoczenie swoją twórczością.

Zmarł 28 października 1997 r. w wieku 83 lat. Pochowany został w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Garbowie. Odszedł nieprzeciętny człowiek, który swoim ciekawym życiem, bogatą twórczością, na którą składały się poezja, kowalstwo artystyczne, gawędy, wycinanki, wniósł nieprzemijające wartości do polskiej kultury.

Opracowała Halina Stępniak


Zdjęcia z archiwum TPZG - kopie zdjęć udostępnione od rodziny Pietraków

Liczba wyświetleń: 4499
Powrót
Sonda
Czy podoba się Tobie nasza nowa strona internetowa?
Tak, bardzo
Raczej tak
Raczej średnio
Raczej nie
Nie, wcale
Kalendarz
Maj 2024
P W Ś C P S N
    1 2 3 4 5
6 7 8 9 10 11 12
13 14 15 16 17 18 19
20 21 22 23 24 25 26
27 28 29 30 31    
© 2011 Multimedialna Izba Tradycji w Garbowie. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Projekt i realizacja duograph.pl